Trump yönetimine 16 eyaletten toplu dava
ABD’nin 16 eyaletinde görev yapan başsavcılar, Trump yönetiminin Ulusal Bilim Vakfı (NSF) üzerinde uygulamaya koyduğu fon kesintileri ve yeni sınırlamalara karşı federal mahkemede dava açtı. Davaya öncülük eden New York Başsavcısı Letitia James ve Hawaii Başsavcısı Anne Lopez, politikaların “ulusal güvenliği, halk sağlığını ve ekonomiyi doğrudan tehdit ettiğini” belirtti.
Nisan ayında NSF tarafından açıklanan kararla, çeşitlilik, eşitlik, kapsayıcılık (DEIA) ve dezenformasyonla mücadele alanlarındaki yüzlerce araştırma fonu durdurulmuştu. Toplamda bin 753 hibe programı iptal edilirken, bu kararın bilimsel altyapıya darbe vurduğu belirtiliyor. İptal edilen fonların toplam değeri 1,4 milyar doları buldu.
Ayrıca, araştırmacıların laboratuvar kullanımı, güvenlik önlemleri ve ekipman gibi giderleri karşılamak için kullandığı dolaylı harcama kalemlerine yüzde 15’lik bir üst sınır getirileceği açıklandı. Ancak bu sınırlandırma, tepkiler üzerine 13 Haziran’a kadar askıya alındı.
“KONGRE YETKİSİ ÇİĞNENDİ”
Eyaletler, Trump yönetiminin bu adımlarla Kongre’nin NSF’ye verdiği görev ve yetkileri ihlal ettiğini savunuyor. Yasaya göre, NSF’nin temel görevlerinden biri bilim ve mühendislik alanlarında kadınlar ve yeterince temsil edilmeyen grupların katılımını artırmak. Bu yetkilerin ancak Kongre kararıyla değiştirilebileceğini vurgulayan eyaletler, başkanlık kararnameleriyle yapılan değişikliklerin yasa dışı olduğunu ileri sürüyor.
BİLİM İNSANLARI: SİYASALLAŞMA ARTTI
Trump’ın kararnameyle DEIA projelerini ve dezenformasyonla mücadeleyi “ifade özgürlüğü ihlali” olarak nitelendirmesi ise bilim dünyasında yeni bir tartışma başlattı. Çok sayıda akademisyen, araştırmacı ve kurum, alınan kararların bilimsel çalışmalarda siyasi müdahalenin önünü açtığını belirterek sürece tepki gösterdi.
Tepkilerin ardından NSF Başkanı Sethuraman Panchanathan da görev süresinin dolmasına 16 ay kala istifasını sundu. Veda mesajında “Ajansın misyonunu ileri taşımak için elimden geleni yaptım” diyen Panchanathan, görevi devretme zamanının geldiğini söyledi.
BÜTÇEDE SERT KESİNTİ, İŞTEN ÇIKARMALAR YOLDA
Trump yönetiminin gündeme getirdiği bir diğer tartışmalı teklif ise NSF bütçesinde yüzde 55’lik kesinti. Teklifin hayata geçmesi halinde çok sayıda araştırmacının işini kaybedebileceği, bazı laboratuvarların kapatılabileceği ve bilimsel çalışmaların durma noktasına gelebileceği ifade ediliyor.
Dava açan eyaletler arasında New York, Kaliforniya, Colorado, Hawaii, Illinois, Maryland, Massachusetts, Nevada, Oregon ve Washington gibi Demokrat Parti ağırlıklı eyaletler yer alıyor.